به گزارش خبرگزاری آوا، این برنامه توسط معینیت سوادآموزی با همکاری تخنیکی UNESCO اجرا می گردد و هدف آن، توسعه سواد (ELA) در افغانستان می باشد. در تداوم سلسله همکاری های دراز مدت سویدن در بخش تعلیم و تربیت در افغانستان، این کشور ۹.۳ میلیون دالر (۵۰۰ میلیون افغانی) را از طریق برنامه تعلیمی، ساینس و فرهنگی سازمان ملل در راستای تقویت برنامه سواد آموزی در کشور، مساعدت نمود. این مطلب در کنفرانس ملی انکشاف سواد آموزی در کابل عنوان شد.

فاروق وردک، وزیر معارف در بیانیۀ افتتاحیه‎ی این کنفرانس، گفت: وزارت معارف در زمینه تطبیق برنامه های متعدد سواد آموزی تلاشهای بسیاری نموده است.
وی خاطر نشان کرد که طی سال جاری، ۷۷۰۰۰۰ نفرسواد آموز جدید در ۳۰۸۰۰ باب کورس و ۷۸ مکتب سواد آموزی، مصروف آموختن می باشند.
به گفته‏ی وی، طی دوازده سال گذشته، ۲.۶ میلیون نفر از طریق کورسهای سواد آموزی باسواد شده اند و چنانچه این روند ادامه یابد، در هفت سال آینده تعداد افراد بی سواد که بین ۱۸ تا ۴۵ سال می باشند، به طور چشمگیری کاهش می یابد.
پیتر سیمنبی سفیر کشور سویدن نیز در این کنفرانس گفت: توسعه سواد (ELA) در افغانستان ، برنامه ای ملی بوده و از سال ۲۰۰۸ این کار آغاز تا اکنون ادامه دارد.
وی افزود: این برنامه توانسته است، سطح سواد ۶۰۰۰۰۰ تن را در سراسر کشور افزایش دهد که ۶۰ درصد از این تعداد را بانوان تشکیل می دهند.
سفیر کشور سویدن ضمن قابل قبول ارزیابی نمودن پیشرفت های وزارت معارف در تمام عرصه ها از جمله بخش سواد آموزی، به تداوم کمک های کشور متبوعش تاکید ورزید و متعهد گردید معینیت سواد آموزی را در راستای تحقق برنامه های مطرح شده آن به طور مستمر همکاری هم جانبه می نماید.
گفتنی است، در این کنفرانس نثاراحمد بهاوی به حیث سفیر سواد تعیین شد.
قابل ذکر است که امروز آغاز نشرات ویبسایت معینیت سواد آموزی نیز به هدف آگاهی هموطنان از پیشرفت ها و کار کردهای معینیت سوادآموزی رسماً از سوی وزیر معارف افتتاح گردید.

چکیده

هدف از نگارش این مقاله بررسی تاریخچه آموزش بزرگسالان در جهان و ایران است. در این مقاله سیر تحول این نوع از آموزش در جهان، به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم با توجه به نتایج کنفرانس ها و گردهمایی های بین المللی و نیاز کشور به نیروی انسانی کارامد برای رشد و توسعه تشریح گردیده است. در ادامه به بررسی این روند در کشور ایران پرداخته شده است و تاریخ پیدایش آموزش بزرگسالان به عنوان یک آموزش دولتی در قبل و بعد از انقلاب مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت به فعالیت ها و طرح هایی که در این دوران تصویب و اجرا شده است، اشاره گردیده است...

ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﺗﺎﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺗﻮﺳﻂ «ﻛﺘﺎﺑﺪار» و «ﻣﻌﻠﻢ» ﺑﺮارﺗﻘﺎي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﻧﺶآﻣﻮزان
دﺑﻴﺮﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ دﺧﺘﺮاﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان

ﻧﺴﺘﺮن ﭘﻮرﺻﺎﻟﺤﻲ (ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل)
داﻧﺸﺠﻮي دﻛﺘﺮي ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان poursalehi@ut.ac.ir
ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻧﺪﻳﺎن
اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس zandian@modares.ac.ir
ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﻬﻴﻢ ﻧﻴﺎ
اﺳﺘﺎدﻳﺎر ﮔﺮوه ﻋﻠﻮم ﻛﺘﺎﺑﺪاري و اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان Fahimnia@ut.ac.ir

ﭼﻜﻴﺪه  
ﻫﺪف: اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ آﻣﻮزش ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان، ﺿﻤﻦ ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ دوره آﻣﻮزﺷﻲ، ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اي ﺗﺎﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرت ﻫﺎي ﺳﻮاداﻃﻼﻋﺎﺗﻲ از ﺳﻮي ﻣﻌﻠﻢ و ﻛﺘﺎﺑﺪار در دو دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ، و ﺳﻌﻲ در ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ آﻣﻮزشﻫﺎ در ﻣﺪارس دارد.
روش: ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮدي اﺳﺖ و از روشﻫﺎي ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪاي و ﺷﺒﻪ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد. از ﻣﻴﺎن دوازده ﻣﺪرﺳﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي دﺧﺘﺮاﻧﻪ آﺑﺴﺎل و ﻧﺪاي آزادي ﻛﻪ از ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎي ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و ﺳﺎﺑﻘﻪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﻮدن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ، اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن آﺑﺴﺎل ﻛﺘﺎﺑﺪار ﻣﺘﺨﺼﺺ و در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻧﺪاي آزادي ﻳﻜﻲ از دﺑﻴﺮان، ﺑﻪ آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻃﻲ 4 ﺟﻠﺴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.
ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﭘﻴﺶ از آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺳﻮاداﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، داﻧﺶ آﻣﻮزان دو دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻃﺒﻖ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن t ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺗﻔﺎوت ﻣﻌﻨﺎداري ﻣﻴﺎن داﻧﺶ آﻣﻮزان دو دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﭘﻴﺶ از آﻏﺎز آﻣﻮزش وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ. ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻧﻤﺮات ﭘﺲ آزﻣﻮن و ﭘﻴﺶ آزﻣﻮن ﻧﺸﺎن داد، ﻛﺘﺎﺑﺪار ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 1/33 و ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان 0/07 در ارﺗﻘﺎي ﻣﻬﺎرتﻫﺎي ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﻮن t زوﺟﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺮوه ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻛﺘﺎﺑﺪار ﻣﻌﻨﺎدار ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﻨﺎداري در ﻧﻤﺮه ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲِ ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ آزﻣﻮن دو ﮔﺮوه آﻣﻮزش دﻳﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻌﻠﻢ و ﻛﺘﺎﺑﺪار رخ داده اﺳﺖ.
واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي: ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫﻲ، ﺳﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﻣﺪارس ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ، ﺳﻨﺠﺶ، ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان

نشریه آمریكایی نیوزویك در تازه‌ترین گزارش خود به معرفی بهترین كشورهای جهان از نظر شاخص‌های مختلف زندگی كردن پرداخت. در بین 100 كشور مورد مطالعه فنلاند به عنوان بهترین كشور جهان برای زندگی كردن انتخاب شده است.
در این رده‌بندی پس از فنلاند كشورهای سوئیس، سوئد و استرالیا در رده‌های دوم تا چهارم قرار گرفته‌اند. همچنین پرجمعیت‌ترین كشورهای جهان یعنی چین و هند نیز به ترتیب در رده‌های 59 و 78 جای گرفته‌اند. رتبه كشورهای سنگاپور، مالزی و سری‌لانكا نیز به ترتیب 20، 37 و 66 اعلام شده است. همسایه شرقی ایران یعنی پاكستان نیز كه اخیرا با سیل ویرانگری مواجه شده در رده‌ای بهتر از 89 قرار نگرفته است.
در قعر جدول رده‌بندی نیز نام كشورهایی مانند بوركینافاسو، نیجریه، كامرون، زامبیا، اوگاندا، موزامبیك، اتیوپی، تانزانیا، یمن، سنگال و ماداگاسكار مشاهده می‌شود.

یک جرعه آفتاب

به کوشش: ابرهیم اخوی

● پیامبر اعظم(ص): «برتری دانشمند بر عابد، مانند برتری ماه شب چهاردهم بر سایر ستاره هاست».[1]

● پیامبر اعظم(ص): «دانا در میان نادانان همانند زنده ای است در میان مردگان».[2]

● پیامبر اعظم(ص): «خداوند جویندگان دانش را دوست دارد».[3]

● پیامبر اعظم(ص): «آموزگار و یادگیرنده در پاداش شریکند؛ دو سهم آن برای آموزگار و یک سهم از آن سوادآموز است».[4]

● پیامبر اعظم(ص): «آن که زمانی با دشواری یادگیری و سوادآموزی نسازد، عمری در خواری نادانی بماند».[5]

● پیامبر اعظم(ص): «دانش پژوه (سوادآموز) زیر سایه فرشتگان است، زندگی اش پر برکت شود و چیزی از روزی اش کم نگردد».[6]

● امام علی(ع): «هیچ گنجی سودمندتر از دانش نیست».[7]

● امام علی(ع): «سواد آموختن به کسی که از آن بی بهره است، صدقه است».[8]

● امام علی(ع): «کمال دین در دانش اندوزی و عمل به آن است».[9]

● امام علی(ع): «ای مؤمن! دانش و ادب، بهای تو هستند، پس در فراگیری آن بکوش!»[10]

● امام علی(ع): «نادان کوچک است اگر چه کهن سال باشد و دانا بزرگ است اگر چه خردسال باشد».[11]

● امام علی(ع): «هیچ هم نشینی بدتر از جهل و نادانی نیست».[12]

● امام باقر(ع): «مردم چهار گروه اند: کسی که می داند و می داند که می داند، چنین شخصی راه بلد و عالم است، از او پیروی کنید؛ کسی که می داند ولی از دانش خود باخبر نیست، او خفته است، بیدارش کنید؛ کسی که نمی داند و از ناآگاهی خود باخبرست، او جاهل است، یادش دهید؛ کسی که نمی داند و خود را دانا می پندارد، او گمراه است هدایتش کنید».[13]

● امام صادق(ع): «پادشاهان بر مردم حکومت می کنند و دانشمندان بر پادشاهان!»[14]

علم بهتر است یا ثروت؟

امام علی(ع) می فرماید: «به هفت دلیل علم از ثروت بهتر است:

1. علم میراث پیامبران است و ثروت میراث فرعون ها؛

2. با دادن و انفاق علم چیزی از آن کم نمی شود ولی از مال کم می شود؛

3. ثروت نیازمند نگه دارنده و محافظ است در حالی که علم نگه دارنده صاحب آن است؛

4. دانش همراه همیشگی است ولی ثروت تنها تا هنگام مرگ انسان را همراهی می کند؛

5. مال برای مؤمن و کافر به دست می آید در حالی که علم (واقعی) تنها به مؤمن ارزانی می شود؛

6. همه مردم در دین خود به عالم نیاز دارند، ولی به ثروتمند نه؛

7. دانش، انسان را در عبور از صراط یاری می کند ولی مال مانع می شود و آن را دشوار می کند».[15]

گلستان فطرت

در میان موجودات عالَم تنها انسان است که می تواند راه کمال بپیماید و صفت حضرت حق را در خود متجلّی سازد. نه ملائک را چنین استعدادی است و نه موجود دیگری می تواند به چنین مقامی برسد. سرّ این عظمت روحی در این است که در فطرت آدمی بذرهای رشد و اعتلا نهاده شده و او را مستعدّ تقرب به حق تعالی کرده است. اگر فضای زندگی سالم باشد و عطر دل انگیز ارزش های الهی و انسانی در آن به مشام برسد و اگر بندگی خدا سرلوحه زندگی آدمی باشد، این بذرها رشد می کنند، سر بر می آورند و گلستان فطرت را با همه زیبایی هایش به نمایش می گذارند. امّا به شرط این که بتواند استعدادهای نهفته این گلستان را از قوّه به فعل آورد و به سوی علم و دانش قدم بردارد.

هدف تعلیم و تربیت اسلامی

تعلیم و تربیت، اساس نظام فکری اسلام است. هدف تعلیم و تربیت اسلامی، تربیت انسان موحّد است و همه برنامه ریزی و فعالیت های برنامه ریزان و معلمان باید برای تحقق این هدف سازماندهی شود تا از این طریق بتوانیم صلح و صفا و سعادت را برای همیشه به جامعه اسلامی مان برگردانیم.

تعلیمات اجباری، قانونی که طبق آن همة اتباع هر کشور موظف اند دورة آموزش عمومی، شامل مقدمات علوم گوناگون، را بگذرانند. تأکید این دوره بیشتر بر خواندن و نوشتن و حساب کردن است. در هر کشوری بسته به نظام آموزشی و امکانات، یک مقطع تحصیلی را پایة آموزش عمومی می دانند و همگان باید مدرک آن پایه را بگیرند(حسینی نسب و اقدم، ذیل «آموزش عمومی »).
نخستین بار پس از انقلاب فرانسه در سال 1789، آموزش و پرورش ملی در آن کشور پایه ریزی شد و دولت موظف شد که آموزش عمومی و ابتدایی رایگان به وجود آورد. سپس در دیگر کشورهای اروپایی و نیز امریکا ایجاد نظام آموزش و پرورش عمومی از برنامه های اصلی دولتها گردید(گلشن فومنی، ص 33ـ34، 37، 39) و در اواسط قرن نوزدهم، قوانین آن در کشورهای متعدد به تصویب رسید(هوسن ، ص 13).
با روشن شدن نسبت مستقیمِ تحولات اجتماعی با آموزش عمومی، مبارزه با بی سوادی در کشورهای توسعه نیافته اهمیت یافت. در دسامبر 1919 لنین طی فرمانی کلیة شهروندان هشت تا پنجاه سالة شوروی را موظف به آموختن خواندن و نوشتن اعلام کرد(له، ص 10).

معلم عصبی دفتر را روی میز کوبید و داد زد : سارا…دخترک خودش را جمع و جور

کرد ، سرش را پایین انداخت و خودش را تا جلوی میز معلم کشید و با صدای

لرزان گفت : بله خانم؟

معلم که از عصبانیت شقیقه هایش می زد ، به چشمهای سیاه و مظلوم

دخترک خیره شد و داد زد : ((چند بار بگم مشقاتو تمیز بنویس و دفترت رو

سیاه و پاره نکن ؟ ها؟فردا مادرت رو میاری مدرسه می خوام در مورد بچه ی

بی انظباطش باهاش صحبت کنم ))

دخترک چانه لرزانش را جمع کرد …بغضش را به زحمت قورت داد و آرام گفت :

خانوم …مادم مریضه … اما بابام گفته آخر ماه بهش حقوق میدن … اونوقت

میشه مامانم رو بستری کنیم که دیگه از گلوش خون نیاد …اونوقت میشه

برای خواهرم شیر خشک بخریم که شب تاصبح گریه نکنه … اونوقت …

اونوقت قول داده اگه پولی موند برای من هم یه دفتر بخره که من دفترهای داداشم

رو پاک نکنم و توش بنویسم …

اونوقت قول می دم مشقامو بنویسم …

معلم صندلیش را به سمت تخته چرخاند و گفت : بشین سارا …

و کاسه اشک چشمش روی گونه خالی شد ...

معلم عصبی دفتر را روی میز کوبید و داد زد : سارا…دخترک خودش را جمع و جور

کرد ، سرش را پایین انداخت و خودش را تا جلوی میز معلم کشید و با صدای

لرزان گفت : بله خانم؟

معلم که از عصبانیت شقیقه هایش می زد ، به چشمهای سیاه و مظلوم

دخترک خیره شد و داد زد : ((چند بار بگم مشقاتو تمیز بنویس و دفترت رو

سیاه و پاره نکن ؟ ها؟فردا مادرت رو میاری مدرسه می خوام در مورد بچه ی

بی انظباطش باهاش صحبت کنم ))

دخترک چانه لرزانش را جمع کرد …بغضش را به زحمت قورت داد و آرام گفت :

خانوم …مادم مریضه … اما بابام گفته آخر ماه بهش حقوق میدن … اونوقت

میشه مامانم رو بستری کنیم که دیگه از گلوش خون نیاد …اونوقت میشه

برای خواهرم شیر خشک بخریم که شب تاصبح گریه نکنه … اونوقت …

اونوقت قول داده اگه پولی موند برای من هم یه دفتر بخره که من دفترهای داداشم

رو پاک نکنم و توش بنویسم …

اونوقت قول می دم مشقامو بنویسم …

معلم صندلیش را به سمت تخته چرخاند و گفت : بشین سارا …

و کاسه اشک چشمش روی گونه خالی شد ...

با سواد ترین کشورهای دنیا را بشناسید/جایگاه ایران کجاست؟

در جدول زیر لیست با سوادترین کشورهای جهان آمده است که در آن کشورهای اروپایی مخصوصا کم جمعیت ها دارای آمار باسوادی کامل هستند.

این هم جدول کشورهای منطقه

خداوند بشر را آفریده و عقل را برای اندیشیدن در او به ودیعه نهاده است، تا حق و باطل، خیر و شر و زشت و زیبا را از هم تمییز دهد و راه خویش را در زندگانی بازیابد و در عین حال، از لغزش ها و زیان های جهل و نادانی مصون بماند. این هدف، جز از راه عقل پروری و دانش اندوزی میسر نیست. از این رو، اسلامْ مقام علم را بس والا معرفی کرده و از آغاز، مبارزه با بی سوادی را شروع و از همه فرصت ها برای مبارزه با این پدیده شوم استفاده نموده است. این دین سترگ، دانش اندوزی را یکی از ضروریات قرار داده و از این رو، مسلمانان توانستند در علم و دانش، به پیشرفت های شگرفی برسند.

مدتهاست به اين امر پي برده ام كه آموزش دادن يك كار خوب به بيست نفر راحت تر از اين است كه خودم يكي از آن بيست نفر باشم كه مي بايست به دستورات خودم عمل كنم.((ديل كارنگي))

در تعریف سنتی سواد، توانایی خواندن و نوشتن است و یا توانایی به‌کاربردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوش‌دادن و سخن‌گفتن. ولی در مفهوم نوین این واژه به سطحی از خواندن و نوشتن که برای ارتباط کافی است گفته می‌شود و یا سطحی که یک فرد بتواند مفهوم را بفهمد و انگاره‌ها و اندیشه‌هایش را تا جایی که بتواند در آن جامعه سهیم باشد، بیان کند. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو UNESCO) تعریف زیر را داده‌است : «باسوادی توانایی شناخت٬ درک٬ تفسیر٬ ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپ‌شده و نوشته‌شده مربوط به زمینه‌های گوناگون است. باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعهٔ دانش و پتانسیل، و شرکت کامل در جامعه‌ای بزرگتر را برای یک فرد فراهم می‌کند، دربر دارد.»

تاریخ با سوادی در ایران

آمار کلی نرخ باسوادی در ایران طی سال‌های ۱۳۳۵-۱۳۹۰

سال ۱۳۳۵ : ۱۵ درصد

سال ۱۳۴۵ : ۲۸ درصد

سال ۱۳۵۵ : ۴۷ درصد

سال ۱۳۶۵ : ۶۱ درصد

سال ۱۳۷۵ : ۷۵ درصد

سال ۱۳۸۵ : ۸۴ درصد

سال ۱۳۹۰ : ۹۱ درصد